Чунин ба назар мерасад, ки пас аз чеҳракушоии Юнус Бурҳонов, бо тахаллуси Сайидюнуси Истаравшанӣ, ки дар мақолоти иддае симои аслии он фош карда шуд ва ниқобҳояшро бадар намуданд, ба чунин натиҷа расида бошад, ки ароизеро ба раиси Академияи улум иброз дошта бошад. Вай андеша менамояд, ки ҳамаи ин аз ҷониби Академияи улум таҳия шуда бошанд ва маҷмуи бахшҳои ин ниҳод ба ҷуз аз анҷом додани пажўҳишоти илмӣ ба “ҷанги нарм” бо мухолифин машғул буда бошанд. Аммо ин андеша комилан ғалат ва ғайримантиқист ва посух ба саволҳои гузоштаи ў чунин аст:
- Академияи улум ҳамеша мояи ифтихор буд ва ҳаст, зеро ин ниҳод рисолати хешро аз бунёд то ба имрӯз, дар самти пажуҳишҳои илмӣ ҳам дар риштаи илмҳои табию риёзӣ ва ҳам дар самти пажуҳишу рушди илмҳои ҷомешиносӣ ба роҳ мондааст ва имрӯз низ меҳвари асосии Академияи илмҳоро пажуҳишҳои илмӣ ва тавсеаи тафаккури илмӣ дар ҷомеа ва боло бурдани нуфузу ҷойгоҳи илм дар ҷомеа ташкил медиҳад. Мусаллам аст, ки Академияи илмҳо ҷузъи ҷомеаи Тоҷикистон аст ва равандҳое, ки дар ҷомеа ба вуҷуд меоянд, таҳлилу баррасӣ намудан, дурнамои рушди онҳоро муайян кардан ва ҷомеаро дар баробари равандҳои гуногуни сиёсию иҷтимоӣ огоҳ намудан ба салоҳияти олимони бахши ҷомеашиносии ин ниҳод мутаалиқ аст.
Дар замони ҷанги шаҳвандии солҳои 90-ум яке аз роҳҳои асосие, ки мардумонро ба шур оварда, онҳоро ба ҳам даргир намуд, набудани ахбори дурусти илмӣ ва собитшудаву таҳлилёфта аз як тараф, ва аз ҷониби дигар дахолат накардани олимон ба ин равандҳо ва таҳлили дуруст наёфтани ин равандҳо боиси он гардид, ки ҳар кавдане худро аломае эълон намуд ва бо афкори хурофотию экстремистии хеш афкори мардумро масмун намуд. Бародарро бо бародар падарро бо писар маҳалро бо маҳал ба ҷангу хунрезӣ раҳнамун карда, миллатро дар ҳоли нобудӣ гузоштанд.
2.Ҷаноби Сайидюнус ин ҳаммаслакони шумо буданд, ки ҳануз дар воқеоти сиёсии солҳои 90-уми асри гузашта аввалин ҳамлаи лафзиро бар алайҳи олиму муаллим намуданд ва руҳияи илмиро дар кишвар шикаста, ҷойгоҳи илму олимро беэътибор эълон доштанд. Махсусан бо мавзеаҳое, ки нони олиму муаллим ва духтур ҳаром, зани олиму муаллиму духтур талоқ ва ҷанозаи олиму муаллиму духтур нораво аз забони фаъолону ҳаммаслакони ТТЭ ҲНИ-и шумо садо дода буд. Зеро ҳаммаслакони шумо, ки ба тарғиби афкори пучу хурофотӣ ва зиддиилмиву зиддиинсонӣ машғуланд, ҳамеша аз он дар ҳаросанд, ки ақида, афкор ва масири онҳо мавриди таҳлилу баррасӣ қарор бигирад. Ҳамин буд, ки ҳанӯз дар бомдоди ҳокимиятталабии хеш ин гурўҳҳои хурофазади илмҳарос чунин мавъизаҳоро ба роҳ андохтанд ва сабабгори марги ҳазорон ҳазор муаллиму олим ва духтур дар солҳои 90-уми асри гузашта гардиданд.
- Академияи илмҳо тибқи хоҳиши Сайидюнус боясти аз таҳлили ҳама гуна вазъиятҳо ва баррасии хабару мақолоти дар фазои иттилоотӣ пахшшаванда, даст бардорад. Аммо вай боре намеандешад, ки як бор дар солҳои 90-уми асри гузашта сари вақт таҳлилу барррасӣ нашудани афкори пучу бемояи шумобаринҳо ҷомеаро ба чӣ ҳол овард. Аз ҷониби дигар он нафарони бисёр “дилсузу миллатдуст”, ки гўё дар ин ниҳод кор мекарда бошанд ва бисёр бо таассуф ба Сайидюнус “ахбори мувассақ” ирсол медошта бошанд, агар дар воқеъ бошанд, ҷуз нафарони гумроҳшудаи худбохтаву бо пулу чизи бегонагон мафтуншуда ва худро муттаҳами онҳо намудае нестанд. Даъвои Сайидюнус, ки ҳар ки бояд бо номи худ нависад на бо номи мустаор, талаби дуруст аст, аммо кушторҳои муттаадии олимон ва шахсиятҳои забардасти кишварро, ки солҳои ҷанги шаҳрвандӣ ва ҳатто баъди он ҳам роҳҳандозӣ намудед, ҳануз дар зеҳнҳо муассир аст. Аз ҷониби дигар чун шумо аз бунёд зидди илму олим қарор доред, агарчи аз назари зеҳнӣ дар баробари онҳо мағлуб мешавед, вале ҳамеша барои ҷисман аз байн бурданашон кўшиш ба харҷ медиҳед. Воқеият ин аст, ки чун ангезаи афкори шумо инсонбадбиниву террористӣ аст, муҷиби он шудааст, ки ҳар нафаре, ки ба Шумо матолиб менависад, новобаста ба он ки олим аст ё рўзноманигор ё фарди оддӣ бо шумо на ба исми воқеӣ балки ба исми мустаор ҷавоб медиҳад.
- Касе даъво накардааст, ки мухолифи сиёсӣ ва рӯзноманигори мунтақид шаҳрванди кишвар нест. Вале бояд барои ҳар шаҳрванд новобаста аз он ки ӯ мухолифи сиёсӣ аст ё тарафдори сиёсати феълан амалкунанда, манфиати миллӣ аз ҳама арзишҳои дигар болотар бошад. Гоҳе ки ин гуна нафарон манфиатҳои миллиро зери савол мебаранд, оромишу осоиши кишварро барҳам мезананд, манфиатҳои бегонагонро бар манфиати милли худ тарҷеҳ медиҳанд, амалҳое анҷом медиҳанд, ки мухолиф ба озодиву озодандешист, онҳоро чӣ гуна метавон ном бурд, магар инҳо хоину ватанфурӯш нестанд? Ё барои ҷаноби Сайидюнус хоин, ватанфурӯш ва душмани миллат тарзи дигар арзёбӣ мешуда бошад?
- Ҷаноби Сайидюнус, ин шумо ва ҳаммаслакони аз илму мантиқ дуратон сабаб гаридидаед, то ба шумо ба ҳамин сатҳ ҷавоб гуфта шавад. Зеро дар тамоми матолибатон, ки дар шабакаҳои иҷтимоӣ ба нашр мерасанд, ҳеҷ гуна ҳарфе аз илму мантиқ вуҷуд надорад ва коратон ба ҷуз аз бадгуӣ ва ёваю чаранд чизи дигаре нест. Аз ҷониби дигар сатҳи пасти касбияти рӯзноманигорӣ ва таҳлилгарии шумо ва ҳаммаслаконатон муҷиб гардидааст, то бо шумо ба ин сатҳ бояд ҷавоб навишт. Чун шумо ба ҳаммаслаконатон ғаразро канора намегузоред ва собит шудааст, ки муннақидони хешро ҳамеша ҷисман аз байн бурдаед ва афкори шумо аз инсонбадбинӣ сарчашма мегирад, аз ин рӯ:
Якум, инсонбадбинӣ, ифротгароӣ ва терроризматон боис гардидааст, ки мардум ба шумо на ба номи асл, балки ба номи мустаор ҷавоб менависанд;
Дуюм, ҳамаи матолиби навишташудае, ки ба унвони шумо ва гурўҳҳои дигар ирсол мешавад, навиштаи олимон нестанд, балки бо сабаби барои аксари мутлақи сокинони кишвар аъмоли зишт зиддиинсонӣ ва ҷинояткоронаи шумо нафратангез будан, ин матолиб аз ҷониби гурўҳҳои зиёди иҷтимоӣ таълиф меёбанд ва мутмаинем, ки минбаъд боз ҳам зиёд мегарданд;
Сеюм, аз ин ки даъво доред ҳеҷ нафаре вориди ҳарими хусусӣ ва шахсии мухолифину мунаққидон набошад, оё боре андешидаед, ки чаро шумо ва ҳаммаслаконатон вориди ҳарими хусусии дигарон мешавед. Пас ин нишонаи аҷзу нотавонии худи шумост?!
Чорум, касе ба куру кар будан ё чулоқу нобино будан айб нагирифтааст. Аммо бадтар аз ҳамаи ин айб куриест, ки бо дидаи бино ҷаҳонро дубин бинад. Ба хотири манфиатҳои гурўҳии хеш сафедро сиёҳ гўяд ва миллату ҷомеаи хешро бо пулу сармояи бегонагон ба савдо гузорад. Ин воқеан курриест, ки бадтар аз айб аст.
Панҷум, аз ин афсунгариҳои шумо бармеояд, ки ҳамоқати зиддиилмӣ ва зидди ақлу маориф, ки солҳои 90-ум доштед, дигар нашудааст. Пас аз гузашти ин ҳама сол аз ёди аҳли кишвар илмбадбинии шумо ва ҳамаслаконатон нарафтааст ва аз ҷониби дигар дар матолибатон дар шабакаҳои иҷтимоӣ ин ҳол бармалост. Шумо дар камтарин ҳолате ки қудрати сиёсиро ба даст гиред, аввалин коре ки анҷом хоҳед дод, куштори дастаҷамъонаи олиму муаллим ва озодандешон хоҳад буд. Ин ҳақиқати талхро таҷрибаи дар кишварҳои дигар анҷом додаи “Пирони шумо” собит намудааст, ки иддае дар зиндонҳо мурданд ва иддае дар Ғарб паноҳ бурданд. Ҷаноби Сайидюнус агар меҳоҳед дидгоҳи дигарҳоро дар баробари хеш тағйир диҳед, пас шуморо зарур аст саравал хешро тағйир диҳед.
Эҳсони Илҳом, таҳлилгар
