Илова бар ин, њиљобпўшї њоло маънии динмадорї ва ботаќвоии занро нишон намедињад. Аз назари оморї, занњои сатрпўш ё риёкорї мекунанд, ё иљборї онро ба сар мекунанд ва ё њадафмандона муборизаи идеологї мебаранд ва борони эътирози динї-мазњабї ва эътиќодии худро рўйи љомеа мерезанд. Ин масъаларо дастак карда, ба дастуру ќавонини давлатї часпидан ва озодињои мазњабиро бањона пеш оварда, даъвињои хатарноки мазњабиро тањаќќуќ бахшидан ба манфиати миллат ва халќи тољик набуду нест. Дигар ин ки љанги сарди сатру бесатрї дар њама давру замон буду њаст ва аз он њангома сохтан мумкин нест. Аз њама муњим, мо дар давлати миллї, дунявї ва секулорї зиндагї мекунем ва арзишњои секулорї назар ба арзишњои динї-мазњабї инсонитар ва миллитаранд. Вобаста ба ин, њар падидае, ки зидди арзишњои секулорї ва инсонї аст, дар доираи ќавонини давлатї љилавгирї мешавад.
Тањлилгари дигар ба исми Файзинисо Воҳидова, ки ҳуқуқшинос аст, гўиё ки ѓамхори халќ ва аз љумла занон мебошад. Сатр аз рўймоли тољикї фарќ мекунад ва касе рўмоли тољикиро манъ накардааст. Баръакс, рўмоли тољикї, ки метавон онро як навъ рўсарии зебои миллї унвон кард, асрњо зани тољикро оро додааст. Агар ба навиштаи Шишов (китоби «Тољикон» ном дорад ва он ба забони тољикї нашр шудааст) таваљљуњ намоем, дармеёбем, ки дар навоњии кўњистони тољик рўймоли тољикї занони мањаллиро зеб медодааст ва дар маъракаю чорабинињои идона ва арўсї занон ин рўсариро истифода мебурдаанд. Агар Воњидова, ки худро њамадон менамоёнад, ин навъ либоспўширо, ки дар зењнияти тољикї љойгоњи вижа дорад, тарѓиб кунад, љойи гила ва бањсу мунозира нест. Аммо гап дар ин аст, ки њуќуќшиноси тољик, ки аз миллият дам мезанад, сарфањм намеравад, ки пушти сатру њиљоб чї наќшањои сиёсї ва мафкуравї ќарор доранд. Шояд донад, вале ба хотири як зани мусалмон эътироф шудан, бозињои пасипардагиро, ки бо сатру њиљоб ва риёкории саросарї алоќаманданд, нодида мегирад. Баъдан Воњидова аз занони Ирону Афѓонистон ёдовар мешавад ва њатто дарк намекунад, ки њамарўза њазор зани иронию афѓонї садо аз беадолатии охундону рўњониён мезананд ва барои поймол шудани њуќуќњояшон мешуранд. Чунин љуръатро Воњидова ва Воњидовањо дар њазор соли дигар пайдо намекунанд. Масоиле, ки занону бонувони иронї ва афѓонї бањс мекунанд ва хатти марказии мабоњиси онњо берун рафтан аз вартаи хурофоту таассуби мазњабї аст, Воњидова њатто дар хобаш дидан намехоњад, зеро ки мафкураи танги мазњабї дорад ва ормонњояш на миллї, балки мазњабианд. Ба ин мазмун:
Диндорї агар њаст, бубин, ишќи Худо аст,
Не сатр, ки сарчашмаи найрангу риё аст.
